قوانین چاپ کتاب

برای چاپ هر کتابی نیاز به گذراندن چندین مرحله اداری و قانونی است و چاپ کتاب بدون مجوزهای لازم، اقدامی غیرقانونی می باشد که پیگرد قانونی دارد. قوانین چاپ کتاب شامل دریافت شابک، دریافت فیپا و دریافت مجوز چاپ است که هر نویسنده ای ملزم به رعایت آن است. در واقع هر کسی به عنوان نویسنده، ناشر یا مترجم قصد چاپ کتاب را داشته باشد، باید از تمام قوانین جمهوری اسلامی که به صراحت در قانون اساسی آمده تبعیت کنند.‌

آشنایی با قوانین چاپ کتاب در ایران

قوانین چاپ کتاب در ایران شامل چند مرحله است که با طی کردن این مراحل و دریافت مجوزهای قانونی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کتاب شما هیچ مشکلی برای چاپ و نشر ندارد و یک کتاب را به صورت قانونی چاپ و منتشر می کنید. اقدامات لازم برای چاپ کتاب عبارتند از:

سپردن چاپ و انتشار کتاب به ناشرین دارای پروانه نشر کتاب

نخستین اقدام برای چاپ کتاب بر طبق قانون، سپردن چاپ کتاب به انتشارات دارای پروانه نشر کتاب است. ناشر کتاب باید این پروانه را مطابق قانون و از صنف مربوطه کسب کرده باشد.‌ در واقع نشر کتاب نزد موسسات بدون پروانه نشر یک کار غیر قانونی است و تخلف محسوب می شود. در صورتی که نویسنده کتاب خود را برای چاپ و انتشار به این مراکز بسپرد اعتبارش خدشه دار می شود و حتی از لحاظ قانونی ممکن است با دردسرهای زیادی مواجه شود.

پس از یافتن ناشر یک نسخه خطی از کتاب تهیه کرده و برای ناشر ارسال کنید. در واقع این نسخه برای دریافت جوازهای لازم در اختیار ناشر قرار می گیرد.

دریافت شابک

شابک یک شماره استاندارد کتاب بین المللی است که به نام ISBN هم شناخته می شود.‌ در واقع کتاب شما بدون شابک هیچ گونه ارزش قانونی ندارد.‌ تعداد ارقام شابک تا اواخر سال ۲۰۰۶ ده رقم بود، ولی از آغاز سال ۲۰۰۷ به ۱۳ رقم افزایش یافت. ارقام شابک با استفاده از یک فرمول ریاضی به دست می آیند‌‌. شابک در واقع شناسه کتاب است که توسط ناشران، عرضه کنندگان، کتابخانه ها، فروشگاه های آنلاین و .‌‌... در سیستم سفارش، لیست، سوابق فروش و کنترل سهام به کار گرفته می شود. شماره شابک برای هر کتاب غیر تکراری بوده و حتی شابک هر ویراست از کتاب هم با یکدیگر متفاوت است. هر شابک از ۵ عنصر تشکیل شده که هر بخش با فاصله یا خط فاصله از هم مجزا می شود. این پنج عنصر عبارتند از:

• عنصر پیشوند: در حال حاضر مطابق با قوانین چاپ کتاب این عدد فقط ۹۷۸ با ۹۷۹ بوده و تعداد ارقام آن هم همیشه ۳ رقم است.‌
• ‌عنصر گروه ثبت: این عدد بیانگر کشور، منطقه جغرافیایی یا زبان خاص شرکت کننده در سیستم شابک را تعیین می کند. طول گروه ثبت بین ۱ تا ۵ رقم متغیر است.
• عنصر ثبت کننده: این عنصر بیانگر ناشر با چاپ خاص کتاب است و طول آن به ۷ رقم هم می رسد.‌
• عنصر انتشار: این عنصر نسخه و قالب خاص یک عنوان مخصوص را معین می کند‌‌‌. طول این عنصر بین ۱ تا ۶ رقم متغیر است.
• عنصر بررسی: این عنصر همیشه رقم پایانی بوده و بقیه ارقام را از طریق علم ریاضی تایید می کند.

دریافت فیپا

 فیپا به معنای فهرست ‌نویسی پیش از انتشار است که برای دریافت آن باید به کتابخانه ملی ایران مراجعه کرد. دریافت فیپا بین ۱ تا ۸ روز ممکن است طول بکشد. برای دریافت آن ناشرانی که مسئولیت چاپ کتاب را بر عهده گرفته اند باید اقدام کنند‌‌. فیپا در واقع شناسنامه هر کتاب است و بدون آن چاپ کتاب در چهار چوب قانون امکان پذیر نیست. فیپا حاوی اطلاعات مهمی از کتاب مانند سرشناسه (نویسنده اصلی)، شناسه های افزوده (نویسندگان دوم به بعد)، شماره شابک، رده بندی کنگره‌ ای و ... است.

پس از دریافت فیپا، نویسنده این امکان را دارد که وارد سایت کتابخانه ملی کشور شود و با جستجوی نام نویسنده، فیپای کتاب را به صورت آنلاین مشاهده کند.‌ این یک فرصت خوب است تا ناشران یا نویسندگان عملیات صفحه آرایی و طراحی جلد را انجام دهند تا مراحل چاپ کتاب سرعت بیشتری گیرد.‌ برای دریافت فیپا نیاز به مدارکی مانند کپی کارت ملی نویسنده یا نویسندگان است.‌

دریافت مجوز چاپ کتاب

در کشور ایران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت صدور مجوز چاپ کتاب را بر عهده دارد. برای دریافت مجوزهای لازم باید به این نهاد مراجعه کنید. در صورتی که کتاب شما مطابق با قوانین چاپ کتاب در ایران باشد، کتاب مجوزهای لازم را دریافت می کند. البته مدت زمان اخذ مجوز با توجه به موضوع کتاب متغیر است و نمی توان یک زمان واحد را تعیین کرد.

اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمامی حقوق مادی و معنوی کتاب را برای نویسندگان و ناشران حفظ می کند. در صورتی که هیچ یک از مراحل چاپ کتاب را طی نکرده باشید و مجوز های لازم را از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی دریافت نکرده باشید کتاب به لحاظ قانونی و مالکیت قابل پیگردی نیست.

برای دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید فیپا صادره شده توسط کتابخانه ملی ایران و جلد کتاب آماده شده باشند.‌ در این مرحله سه نسخه از کتاب را چاپ کرده و برای اداره ارشاد ارسال کنید.‌ اداره ارشاد کتاب چاپ شده را با شناسنامه صادر شده از کتابخانه ملی ایران تطابق می دهد. سپس متن کتاب را از لحاظ ممیزی های مختلف سیاسی، اخلاقی، مذهبی و ... چک می کند.‌ در نهایت طراحی جلد کتاب هم بررسی می شود تا با قوانین جمهوری اسلامی مغایرت نداشته نباشد.

در نهایت پس از تایید و طی کردن مراحل قانونی و اخذ مجوزهای لازم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز پخش کتاب را طی یک هفته صادر می کند.‌ دانستن این نکته الزامی است که بدون داشتن مجوز پخش کتاب، امکان انتشار آن وجود ندارد حتی اگر تمام مراحل چاپ کتاب مطابق با قوانین به پایان رسیده باشد.‌

جمع بندی

قوانین چاپ کتاب در ایران شامل دریافت شابک، دریافت فیپا و دریافت مجوز چاپ کتاب است که برای چاپ هر نوع کتابی نیاز به گذراندن این مراحل و رعایت قوانین می باشد. روند چاپ کتاب و اخذ مجوز شاید در ابتدا پیچیده و غیر ممکن به نظر برسد اما با توجه به محفوظ ماندن حقوق مادی و معنوی اثر در صورت طی کردن مراحل قانونی بسیار ارزشمند و ضروری است. در انتشارات مختلفی مانند شهر چاپ آنلاین به صورت کاملا قانونی می توانید مراحل چاپ کتاب خود را بگذرانید.